اثرگذاری تحولات سیاسی مصر بر ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه

این مقاله در شماره نخستین فصلنامه سینا ،بهار سال 90 (ویژه حقوق و علوم سیاسی )دانشگاه ابن سینا به نشر رسید

اثرگذاری تحولات سیاسی مصر بر ژئوپلیتیک جدید خاورمیانه

دکتر سردارمحمد رحیمی[1]

چکیده

دگرگونی‌های سیاسی مصر و تونس، خاورمیانه را آبستن تحولات جدیدی کرده است که به نظر می‌رسد سبب تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه و دگرگونی ساختارهای ژئوپلیتیکی موجود خواهد شد. پس از این تحولات، الگوهای سیاسی حاکم بر نظام منطقه‌ای ممکن است در سه قالبِ الگوی خاورمیانه‌‌ی بزرگ، الگوی خاورمیانه‌ی اسلامی و الگوی خاورمیانه‌ی دموکراتیک شکل گیرد. هر الگو می‌تواند مناسبات ژئوپلیتیکی خاورمیانه را با دیگر نظام‌های منطقه‌ای و نظام بین‌الملل تغییر دهد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد مسیر این تحولات، در فرجام، به تحقق الگوی خاورمیانه‌ی دموکراتیک می‌انجامد. بنابراین، در نوشتار پیش رو، پی‌آمدهای این الگو برای خاورمیانه بررسی می‌شود. این مقاله با روش تحلیلی و توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتاب‌خانه‌ای و اینترنتی، فرآیند تحولات در خاورمیانه را تجزیه و تحلیل می‌کند.

واژه‌گان کلیدی

مصر، خاورمیانه‌ی دموکراتیک، خاورمیانه‌ی اسلامی، خاورمیانه‌ی بزرگ، ژئوپلیتیک.

---

[1]. دکترای جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک و استاد مؤسسه‌ی تحصیلات عالی ابن‌ سینا

حفره های دولت در ایران

حفره­های دولت در ایران

 دکتر زهرا پیشگاهی­فرد ، استاد جغرافیای سیاسی  دانشگاه تهران

مقدمه :                                                                                                           

در فضای درونی هر کشور، تفاوت­هایی دیده می­شود که مکانی را در مقایسه با مکانی دیگر هم از نظر ماهیت، و هم از نظر سطح توسعه متفاوت کرده و برای هر مکان با توجه به تفاوتهای موجود در آن تصویری را در اذهان عمومی ملت ایجاد می­کند و براساس این تصویر عمومی هر منطقه تعریفی خاص می­یابد.

شهر و سیاست

 

جغرافیای سیاسی شهری

 (شهر و سیاست)   

دکتر سردار محمد رحیمی، استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک، 

مشاور وزارت امورشهرسازی 

شهرها همانگونه که یک پدیده اجتماعی، جغرافیای ، فرهنگی و اقتصادی هستند یک پدیده سیاسی مهم نیز هستند. یعنی شکلگیری شهر ،توسعه شهر ضمن اینکه متاثر از نتایج تصمیم گیری های عمدتا سیاسی سیاستگذاران شامل وزارت شهرسازی ،شهرداری ، مقام ولایت و نهاد ریاست جمهوری است. خود پدیده یعنی شهر پیامدهای  فوق العاده ای در سیاست ملی ،منطقه ای و حتی جهانی دارد.

شهید مزاری و ژئوپلیتیک مقاومت

شهید مزاری و ژئوپلیتیک مقاومت

(عدالت ،مقاومت و جغرافیا )

دکتر سردار محمد رحیمی،استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک

چکیده:

عدالت خواهی یکی از مهمترین خواست ها و آرمانهای شهید مزاری در طول دوران مبارزات سیاسی ایشان بوده است .از سوی دیگر عدالت خواهی هزاره ها پیوندی وثیق با شرایط جغرافیایی و تاریخی هزاره ها در طول قرنهای گذشته بخصوص از زمان شکلگیری دولت افغانی در سال 1747 توسط احمد شاه ابدالی دارد. پاسخ هزاره ها به محرومیت های تاریخی و جغرافیایی در قالب ندای عدالت خواهی را می توان ژئوپلیتیک مقاومت نامید.

پاسخ هزاره ها در طول یک قرن اخیر در قالب الگوی انزوا، الگوی جهاد، الگوی مشارکت و الگوی خودمختاری و فدرال ارائه شده است . ارائه الگوی مقاومت که توسط شهید مزاری ارائه گردید پیوندی دارد با مراحل تاریخی الگوهای پاسخ دهی هزاره ها به تحولات سیاسی مذکور که در این مقاله ضمن بررسی این الگوها دیدگاه شهید مزاری در رابطه با آرمان عدالت خواهی و ارتباط آن با مقاومت و جغرافیای سیاسی هزاره ها را به بحث و بررسی خواهیم گرفت.

واژگان کلیدی: ژئوپلیتیک مقاومت، هزاره ها، جغرافیای هزاره جات،عدالت خواهی

 

کوچ نشینی و ناآرامی های سیاسی و اجتماعی

مبانی نظری کوچ نشینی و ارتباط آن با ناآرامی های سیاسی و اجتماعی

دکتر مهتاب عالمی؛ دکترای تخصصی جغرافیا وبرنامه ریزی شهری ، محقق و پژوهشگر در کانادا

چکیده:

مسأله کوچ نشینها‘کوچ روها‘ ‘کولیها ‘در تاریخ کشور افغانستان همواره از مشکلات سیاسی و اجتماعی و معضلی برا ی باشندگان شهری و روستایی محسوب می شدند.نگارنده در مقاله ای به نام" مبانی نظری کوچ نشینی و ارتباط آن با ناآرامی های سیاسی و اجتماعی"آسیب های اجتماعی و سیاسی کوچی ها را در شهرهامورد بررسی قرار می دهد.انگیزه تهیه این نوشتار‘تعریف اصطلاحات و فرهنگ کوچ نشینها و معضل آنان در شهرها از دیدگاه شهر نشینی و جغرافیا است.

کوچ نشینان در شهرها و روستاها مشکلات عدیده ی را خواسته و ناخواسته بوجود می آورند وقوع نزاع ودرگیری میان برخی از کوچی ها با ساکنان شهرهاوروستاهای کشوررا به دفعات وباانعکاس اجتماعی آن در سطح شهر ومنطقه شاهد بودیم،به عنوان مثال در تیر ماه 1387باز هم شاهد وقوع درگیریهایی مشابه بودیم، اما با سکوت برگزار شد.چنانکه  پیشتر هم چنین برخوردهایی صورت گرفته‌است.یکی از مهمم ترین بازخوردهای این درگیریها نابسامانی اجتماعی در مناطق درگیر و آسیب دیده است.

بنابراین می توان یکی از انواع مشکلات اجتماعی  کوچی ها را , بی سازمانی اجتماعی آنهانام ببریم . در یک نظام اجتماعی خواه یک کشور , اجتماع محلی یا انجمن , آنچه در بی سازمانی اجتماعی دخالت دارد وجود نارسایی و وقفه هایی است که در کانال های کارآمد ارتباطی میان مردم در یک نظام اجتماعی پدید می آید .بر پایه نتایج پژوهش های صورت گرفته ، ارتباط نادرست حتی در شرایطی که منافع وارزش هایی متضاد در گروه وجود نداشته باشد، به بی سازمانی منجر می شود.(مرتون،1376،ص52)
مسئله حضور حاشیه ای کوچی ها در شهرها و روستاها و درگیری های دوره ای که میان آنها و مردم و باشندگان شهرها و بعضاًروستاها روی داده است، نمونه ای از مشکلات اجتماعی از نوع بی سازمانی اجتماعی است .

واژگان کلیدی:

کوچ،کوچ نشینی،شهر ،شورش،ناامنی اجتماعی،بی سازمانی اجتماعی،نظریه های شورش